Funkcjonowanie pośrednika transakcyjnego w Polsce reguluje Uchwała nr III/42 z dnia 27 marca 2015 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie współpracy z pośrednikami transakcyjnymi (dalej: Uchwała III/42), stanowiąca implementację – z pewnymi zmianami – FIFA Regulations on Working with Intermediaries.
Regulacja FIFA wprowadziła długo zapowiadaną rewolucję dotychczas funkcjonującego systemu licjencjonowanych agentów (w Polsce – menedżerów do spraw piłkarzy). Zainteresowanych systemem licencji odsyłam do mojego dość obszernego opracowania (dziś o wartości już niestety czysto historycznej), napisanego na potrzeby moich studiów na Chicago-Kent College of Law, gdzie postanowiłem edukować Amerykanów o – rzecz jasna – soccer agents. Dość powiedzieć, że przed zmianami w 2015 roku, aby otrzymać licencję agenta piłkarskiego, konieczne było przede wszystkim zaliczenie egzaminu z wiedzy o przepisach transferowych i podstaw prawa cywilnego, w postaci testu wielokrotnego wyboru – składającego się z 20 pytań i o niezbyt wygórowanym progu zdawalności.
Dla wielu śmiałków egzamin ten okazał się jednak przeszkodą nie do przeskoczenia. Jak szacowała FIFA, pod koniec funkcjonowania systemu licencji, ponad 30% transferów na całym świecie została przeprowadzona przy udziale osób nieposiadających licencji. Przepisy wprowadzone w 2015 roku miały na celu ukrócenie pośrednictwa osób niezwiązanych z FIFA lub jakąkolwiek federacją krajową i zwiększenie kontroli FIFA nad przeprowadzanymi transakcjami.
Zgodnie z definicją zawartą w Uchwale nr III/42, „Pośrednikiem transakcyjnym” jest osoba fizyczna, prawna lub inna jednostka organizacyjna, zarejestrowana w PZPN zgodnie z postanowieniami nin. Uchwały, która nieodpłatnie lub za wynagrodzeniem reprezentuje Klub lub zawodnika przy negocjacjach i zawieraniu umowy transferowej względnie Kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej (w tym umowy zlecenia lub agencyjnej), pośrednictwa pracy lub jakiegokolwiek innego stosunku prawnego.
Powyższa definicja jest szczególnie istotna, gdyż wyznacza również zakres usług świadczonych przez pośrednika, a zatem też wskazuje czynności, do podejmowania których konieczne jest dokonanie rejestracji w systemie PZPN. Wynika więc z niej jednoznacznie, że działalność pośrednika rozpoczyna się już w momencie podjęcia negocjacji (rozmów) w imieniu jednej ze stron transakcji – zawarcia umowy transferowej lub kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej. Powyższe jest o tyle ważne, że wyznacza zasięg jurysdykcji i zainteresowania PZPN. Tak więc o ile jakiekolwiek doradztwo bezpośrednio na rzecz zawodnika (w tym także w kwestiach jego przynależności klubowej) jest działalnością całkowicie niezależną od PZPN, tak w chwili podjęcia kontaktu z klubem w imieniu zawodnika, konieczne jest już przestrzeganie przepisów Uchwały nr III/42 pod sankcją czasowego zakazu wpisu na listę pośredników lub kar dyscyplinarnych (dla osób pozostających pod jurysdykcją PZPN).
Jak wynika z przepisów PZPN, aby uzyskać uprawnienia pośrednika wystarczy co do zasady:
- złożyć w PZPN deklarację pośrednika, w której chętny m.in. zobowiązuje się do przestrzegania regulacji PZPN i FIFA, jak też poddaje się jurysdykcji organów jurysdykcyjnych wyżej wymienionych,
- dokonać opłaty rejestracyjnej w wysokości 1000 zł na sezon
- przedstawić dowód wykupienia polisy ubezpieczenia OC,
- zapewnić zaświadczenie o niekaralności (warto zaznaczyć, że tylko skazanie za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne uniemożliwia wpis do systemu).
Przy czym, pośrednikiem nie może być osoba, która z jakiegokolwiek innego tytułu podlega jurysdykcji FIFA i PZPN, w tym w szczególności działacze FIFA i federacji krajowych, sędziowie, trenerzy i zawodnicy.
Po wpisaniu do systemu, pośrednik podlega jurysdykcji PZPN (w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej), jak też kontroli działalności i przeprowadzanych transakcji.
Niniejszy artykuł stanowi początek serii minipublikacji o działalności pośredników transakcyjnych, które będę starał się sukcesywnie udostępniać na stronie. Planuję dalsze omówienie podstaw funkcjonowania systemu pośrednictwa, w tym w szczególności bardzo ciekawego systemu kontroli transakcji, wynagradzania pośrednika, jak też kilku wybranych zagadnień szczegółowych, tj. zakazu Third Party Ownership, czy próby uregulowania sytuacji podwójnej i wielokrotnej reprezentacji. Wybór tematu wynika przede wszystkim z mojego wieloletniego zainteresowania prawnymi aspektami działalności pośredników (a wcześniej menedżerów) i udzielania pomocy prawnej na każdym etapie działalności – od wprowadzenia na rynek transferowy, przez rozwój działalności, aż po spory z klubami i zawodnikami.
Na zdjęciu – Mino Raiola, na pewno jedna z barwniejszych postaci w świecie pośredników piłkarskich. Na transferze Paula Pogby z Juventusu do Manchesteru United zarobił podobno ok. 41 milionów funtów, budząc przy tym wątpliwości FIFA w zakresie m. in. wielokrotnej reprezentacji, co jest jednak materiałem wystarczającym na osobny wpis – albo całą ich serię.