Kara pozbawienia wolności nie oznacza automatycznie, że skazany będzie musiał ją odbyć w zakładzie karnym. Dzięki instytucji dozoru elektronicznego przewidzianej w kodeksie karnym wykonawczym, skazany ma szansę na odbycie kary pod pewnymi warunkami w miejscu swojego zamieszkania.
Jakie warunki należy spełnić, żeby móc ubiegać się o odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego?
Po pierwsze, maksymalna kara jaką wymierzył sąd nie może przekroczyć 1,5 roku pozbawienia wolności i kara ta nie jest orzeczona w warunkach recydywy wielokrotnej. Ponadto, skazany może odbyć dwie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektroniczny, jeżeli te łącznie nie przekraczają 1,5 roku pozbawienia wolności i nie podlegają łączeniu. Warto zwrócić na to uwagę, gdyż większość kar w polskim systemie karnym może zostać połączona, a szerzej zostało opisane to w następującym artykule: Wyrok łączny jako szansa na krótsze pozbawienie wolności. Odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego jest również możliwe, jeżeli skazany odbywa karę pozbawienia wolności i jednocześnie spełnia powyższe warunki.
Po drugie, skazany musi wskazać swoje stałe miejsce zamieszkania, a pełnoletnie osoby z nim zamieszkujące – złożyć oświadczenie w którym zgadzają się na odbycie kary pozbawienia wolności przez skazanego w systemie dozoru elektronicznego oraz zainstalowanie w domu środków technicznych do jego wykonania.
Po trzecie, lokal w którym ma zostać wykonywana kara, musi spełniać pewne warunki, w których będzie możliwe zamontowanie środków technicznych. Głównie chodzi tu o zasięg i komunikację z urządzeniem, które zostanie zainstalowane w lokalu i kontrolujące, gdzie przebywa aktualnie skazany. Warunki czy takie urządzenie może zostać zainstalowane, stwierdza odpowiedni technik w trakcie trwania postępowania przed Sądem.
Co jeżeli spełniam powyższe warunki?
Jeżeli osoba skazana spełnia powyższe warunki, należy złożyć odpowiedni wniosek do właściwego sądu. Wniosek należy odpowiednio przygotować i złożyć do możliwie szybko po uprawomocnieniu się wyroku skazującego. W ten sposób skazany uniknie sytuacji, w której otrzyma wezwanie do stawienia się do zakładu karnego i ewentualnych komplikacji z tym związanych, bo należy pamiętać, że odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest jedynie prawem skazanego. Wniosek o odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego jest bezpłatny.
W jaki sposób napisać wniosek i zwiększyć swoje szanse na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego?
Obowiązkowe przy złożeniu wniosku jest wskazanie na jakiej podstawie i gdzie skazany ma odbyć karę pozbawienia wolności, danych skazanego i zakresu godzin, w których ma on obowiązek przebywać w domu oraz załączyć wspomniane wcześniej oświadczenia osób zamieszkujących w lokalu, gdzie skazany ma odbywać karę. Jest to absolutna podstawa, bez której sąd nie rozpocznie postępowania. Ponadto z praktyki sądowej, we wniosku należy wskazać numer telefonu osoby która będzie mogła wpuścić techników do lokalu w celu zbadania możliwości technicznych oraz załączyć harmonogram dnia skazanego.
Ponadto, do wniosku możemy załączyć szereg innych załączników, które zwiększą szanse skazanego na otrzymanie „bransolety”.
Najbardziej pożądanym przez sądy dokumentem będzie promesa wystawiona przez przedsiębiorstwo bądź osobę fizyczną o chęci zatrudnienia skazanego. Jest to krótki dokument w którym pracodawca zapewnia, że zatrudni skazanego w przypadku zgody sądu na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego. Możliwość zarobku będzie niezwykle istotna w przypadku gdy skazany ma na utrzymaniu bliskie mu osoby (np. żona, dzieci, chora mama). Wówczas, sąd dużo przychylniej spojrzy na wniosek, gdyż zezwolenie na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego będzie miało sens z puntu widzenia społecznego i ekonomicznego.
Jeżeli skazany ma problemy ze zdrowiem, wniosek musi również zawierać dokładny opis schorzeń, przebiegu leczenia itp. Jeżeli skazany przechodzi jakiekolwiek leczenie, rehabilitację lub ciężko choruje, Sąd również inaczej będzie oceniał sytuację skazanego, gdyż zdecydowanie bardziej korzystne dla jego zdrowia będzie leczenie odbywające się w warunkach wolnościowych. Możliwe, że skazany może być jedyną osobą która ma możliwość opieki nad swoimi bliskim z uwagi na ich wiek czy choroby. Wówczas należy przedstawić sądowi stosowne dokumenty i zaświadczenia z których będzie wynikało, że nie są oni w stanie samodzielnie funkcjonować.
Istotne w przebiegu wykonywania kary mogą być zainteresowania skazanego. Jeżeli skazany czynnie uprawia sport, udziela się charytatywnie bądź w jakikolwiek inny sposób uczestniczy w życiu publicznym wskazanym jest, aby odnalazło to odzwierciedlenie we wniosku.
Do wniosku można również załączyć wszelkie dokumenty potwierdzające, że skazany respektuje orzeczenia sądowe i rozumie, że jest to niezwykle istotne. Do tej kategorii będą należały dowody które potwierdzą, że skazany opłacił orzeczoną wobec niego grzywnę, nawiązkę czy obowiązek naprawienia szkody.
Jak napisać harmonogram dnia?
Harmonogram dnia zakreśla skazanemu okresy, w których może on przebywać poza domem. Jeżeli skazany przekroczy wyznaczone mu godziny choćby o sekundę, będzie się to wiązało automatycznie z interwencją służb. Dlatego należy już wcześniej mądrze rozplanować każdy dzień. Harmonogram najlepiej wykonać w formie tabelki, w której będą dokładnie wyszczególnione wszystkie dni tygodnia z godzinowym opisem obowiązków i czynności jakie będzie wykonywał skazany (np. środa: 8-10 dojazd do pracy, 10-18 praca, 18-20 powrót z pracy). Kodeks karny wykonawczy określa jakie czynności mogą być wykonywane w czasie przebywania poza domem, a są to:
1) świadczenia pracy;
2) wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych;
3) sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą;
4) kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej;
5) korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych;
6) komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez siebie przedstawicielem,
7) komunikowania się z podmiotami, które pomagają w wykonaniu orzeczonej kary (np. stowarzyszenia, fundacje czy organizacje pożytku publicznego)
8) utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami;
9) korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii;
10) dokonania niezbędnych zakupów.
Uwzględniając powyższe zestawienie, skazany w bardzo elastyczny sposób może kształtować każdy z dni tygodnia w sposób dozwolony przez kodeks, ale jednocześnie dający mu dużą swobodę.
Podsumowanie
Jeżeli skazany spełnia wszystkie trzy wymienione wyżej warunki i dodatkowo właściwie sporządzi swój wniosek istnieje duża szansa, że będzie mógł odbyć karę pozbawienia wolności w warunkach domowych. Należy pamiętać, że sąd ma jedynie prawo zastosowania tej instytucji, a nie obowiązek. Z praktyki jednak można zaobserwować, że sądy coraz częściej zezwalają na odbywanie kary w warunkach dozoru elektronicznego, pod warunkiem prawidłowości i kompletności złożonego wniosku.